Danuta Sekrecka, Dorota Michałowska
Mikrorozmnażanie – technologia wykorzystywana w produkcji zdrowych sadzeniaków ziemniaka
Ziemn. Pol. 2015, 3: 3-7, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe: Bank Genów, in vitro, mikrobulwy, mikrorozmnażanie, minibulwy, ziemniak
Warunkiem szybkiego upowszechnienia metody mikrorozmnażania jest posiadanie minimalnej ilości zdrowych roślin in vitro. To minimum zapewnia Bank Genów Ziemniaka in Vitro w IHAR-PIB w Boninie. Jest tu przechowywany materiał zdrowy, uwolniony od powszechnie występujących w Polsce wirusów i patogenów kwarantannowych. Skorzystanie z takiego materiału znacznie ułatwia mikrorozmnażanie, gdyż eliminuje długotrwałe uwalnianie genotypów od wirusów i ogranicza zakres badań do kontroli zdrowotności na pierwszym etapie rozmnażania. Opracowano i wdrożono metodę mikrorozmnażania opartą na kulturach sadzonek in vitro z jednym międzywęźlem. Jest ona przydatna w wielkotowarowym systemie uprawy, zapewniając ciągłą produkcję mikrosadzonek identycznych z genotypem rośliny matecznej. Rośliny in vitro mogą być mnożone na kolejne rośliny in vitro lub wykorzystane do produkcji mikrobulw. Mikrobulwy i mikrosadzonki są sadzone pod osłonami i uzyskuje się z nich minibulwy, które wysadza się w polu jako materiał przedbazowy PBII.
Krystyna Zarzyńska, Wojciech Goliszewski
Ocena przydatności nowych odmian ziemniaka do uprawy ekologicznej w zróżnicowanych warunkach środowiska
Ziemn. Pol. 2015, 3: 8-14, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe: jakość, odmiana, plon, system ekologiczny, ziemniak
W latach 2011-2013 oceniono 7 odmian ziemniaka z różnych grup wczesności. Spośród czynników wpływających na wielkość plonu, takich jak odmiana, miejsce uprawy i lata badań, istotność zróżnicowania dotyczyła jedynie lat badań. Największe plony uzyskano w korzystnym roku 2012, najniższe w 2013, o bardzo niesprzyjających warunkach atmosferycznych. Na strukturę plonu istotny wpływ miały wszystkie badane czynniki. Na glebie lżejszej stwierdzono znaczne zdrobnienie bulw. Jakość plonu zależała w dużej mierze od odmiany i miejsca uprawy. Dotyczyło to większości badanych wad zewnętrznych i wewnętrznych bulw. Spośród ocenionych odmian za najbardziej przydatne do produkcji ekologicznej uznano: na gleby lżejsze Vineta, Finezja i Gustaw, na gleby cięższe – Viviana, Finezja i Medea.
Cezary Trawczyński
Kompleksowe odżywianie ziemniaka na bazie nawozów nowej generacji
Ziemn. Pol. 2015, 3: 14-18, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe : dolistne dokarmianie, Eurofertil 33, Fertileader Axis, Fertileader Gold, jakość, nawożenie doglebowe, plon bulw, ziemniak
Na glebie lekkiej zastosowano doglebowy nawóz wieloskładnikowy Eurofertil 33 o zawartości NPK (8-8-17), uzupełniony azotem w formie saletry amonowej, i 2-krotnie w okresie wegetacji dolistne dokarmianie płynnymi nawozami Fertileader Axis (z manganem i cynkiem) i Fertileader Gold (z borem i molibdenem). Działanie Eurofertilu 33 porównano z taką samą dawką (czystych składników NPK) standardowego nawożenia doglebowego w formie saletry amonowej, superfosfatu wzbogaconego i soli potasowej uzupełnionych tymi samymi nawozami dolistnymi. Przy niekorzystnym układzie warunków pogodowych (2013) uzyskano istotnie większy niż w 2014 r. przyrost plonu, stosując dolistnie specjalistyczne nawozy Fertileader Axis i Fertileader Gold łącznie z Eurofertilem 33 (odpowiednio o 19 i 23 proc.). Stwierdzono wzrost udziału bulw dużych w plonie i zmniejszenie ilości bulw z wadami wyglądu oraz wzrost zawartości skrobi, suchej masy i witaminy C.
Milena Pietraszko, Joanna Jankowska, Barbara Lutomirska
Wpływ warunków uprawy ziemniaka na występowanie rdzawej plamistości miąższu i pustowatości bulw
Ziemn. Pol. 2015, 3: 19-23, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe : pustowatość bulw, rdzawa plamistość miąższu, rody hodowlane, wady miąższu, ziemniak
Doświadczenia polowe ze 146 rodami hodowlanymi ziemniaka różnej wczesności prowadzono w latach 2008-2013 równolegle w 4 punktach badawczych. Powstawanie rdzawej plamistości miąższu w bulwach rodów wszystkich grup wczesności było determinowane warunkami miejsca uprawy. Warunki środowiska miały istotny wpływ na występowanie pustowatości bulw jedynie w grupie rodów średnio wczesnych. Wykazano istotne zależności prostoliniowe dodatnie pomiędzy temperaturą gleby i sumą opadów w określonych fazach rozwoju roślin a występowaniem wad miąższu bulw.
Joanna Jankowska, Barbara Lutomirska, Milena Pietraszko
Występowaniew parcha zwykłego na bulwach ziemniaka w zależności od warunków meteorologicznych
Ziemn. Pol. 2015, 3: 23-29, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe: czynniki meteorologiczne, parch zwykły, ziemniak
W badaniach 2008-2012 uwzględniono dane dotyczące 125 genotypów ziemniaka różnej wczesności. O udziale bulw porażonych parchem zwykłym decydowały rok i miejsce badań. Nasilenie zmian chorobowych na bulwach było uzależnione od lat badań. Wyniki analiz zależności pomiędzy sumami opadów i warunkami hydrotermicznymi w okresie kwitnienia a stopniem porażenia bulw wykazały, że wymienione czynniki meteorologiczne stanowią element ograniczający nasilenie objawów chorobowych. Czynnikiem, którego wpływ był najsilniejszy, była suma opadów. Analiza statystyczna wykazała istotne różnice, jeśli chodzi o udział bulw z parchem zwykłym oraz jego nasilenie, pomiędzy genotypami różnej wczesności.
Józefa Kapsa
Zrównoważona chemiczna ochrona ziemniaka w integrowanej ochronie roślin
Ziemn. Pol. 2015, 3: 29-38, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe: chemiczne zwalczanie, IPM, patogen, szkodnik, ziemniak
Chemiczna ochrona roślin jest zaliczana do działań taktycznych w integrowanej ochronie roślin (IPM) Obejmuje elementy zrównoważonej ochrony chemicznej, jak wybór środka ochrony, liczby aplikacji i wykorzystanie systemów decyzyjnych (DSS) w ochronie przed patogenami czy zastosowanie progów ekonomicznej szkodliwości w zwalczaniu szkodników. Ochronę chemiczną można stosować jedynie w razie niezbędnej konieczności, w momencie istotnego zagrożenia lub po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości agrofaga. Przed zastosowaniem ochrony chemicznej konieczne są monitoring upraw i prognozowanie zagrożeń. W zwalczaniu zarazy ziemniaka ciągłe śledzenie zmian sprawcy i charakteryzowanie inwazyjnych genotypów jest wstępnym i koniecznym warunkiem działań IPM i zrównoważonego stosowania fungicydów. Przedstawiono zasady i możliwości zwalczania szkodników bez zwiększania ilości pestycydów i zmniejszenia skuteczności ochrony.
Irena Stypa
Ziemniak produktem spożywczym ważnym w walce z otyłością
Ziemn. Pol. 2015, 3: 38-42, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe: choroby cywilizacyjne, nauka, wartość odżywcza, ziemniak konsumpcyjny
Ziemniaki są zdrowe i dietetyczne, wprowadzane do codziennego menu jako element racjonalnej diety przyczyniają się do wyrabiania prawidłowych nawyków żywieniowych, a ostatecznie do poprawy zdrowia człowieka. W Polsce jemy za mało warzyw, a za dużo tłuszczów nasyconych i cukrów prostych. Według badań przeprowadzonych w 2000 r. przez Instytut Żywności i Żywienia ponad 50 proc. osób dorosłych (19-59 lat) cierpi na nadwagę bądź otyłość i jest to tendencja wzrostowa. Tymczasem spożycie ziemniaków w Polsce wykazuje tendencję spadkową, spadło ze 134 kg w roku 2000 do 111 kg w 2012. Jednocześnie nauka przedstawia wiele dowodów na to, że warzywa, w tym ziemniaki, spożywane w ilości ok. 400 g dziennie, znacząco zmniejszają ryzyko zachorowania na choroby z grupy cywilizacyjnych.
dr hab. Zbigniew Czerko, prof. nadzw.
IHAR-PIB, Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Ziemniaka w Jadwisinie
05-140 Serock, e-mail: z.czerko@ihar.edu.pl
Poradnik przechowalnika. Część II
Ziemn. Pol. 2015, 2: 38-53, il., bibliogr.
Streszczenie
Zestawienie najbardziej użytecznych parametrów, określających właściwości ziemniaków, środowiska przechowywania, typowych rozwiązań przechowalni i zasad eksploatacji. Zbiór najbardziej przydatnych dla przechowalnika danych, zestawionych w tabelach i w postaci wykresów. Składa się z 4 części, które będą się ukazywały w 2015 r. w kolejnych numerach kwartalnika: 1. Właściwości fizyczne, fizjologiczne i mechaniczne przechowywanego materiału. Właściwości środowiska przechowywania. Definicje podstawowych pojęć w przechowalnictwie i ich jednostki, 2. Sposoby przechowywania. Elementy techniczne budowy przechowalni. Maszyny stosowane w przechowalnictwie, 3. Zasady utrzymania optymalnych warunków przechowywania, 4. Sposoby ograniczania strat przechowalniczych
Słowa kluczowe: definicje pojęć w przechowalnictwie, eksploatacja przechowalni, przechowywanie, właściwości ziemniaków, ziemniak
Anna Wierzbicka, Ewelina Hallmann
Występowanie I rola karotenoidów w ziemniaku
Ziemn. Pol. 2015, 3: 42-46, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe: β-karoten, karotenoidy i ich funkcje, luteina, ziemniak
Karotenoidy zaliczamy do związków fitochemicznych, o właściwościach wzmacniających, a obecność ich w bulwach ziemniaka została potwierdzona badaniami w Polsce i na świecie. Zawartość karotenoidów ogółem, w tym β-karotenu i luteiny, oceniono w zależności od genotypu i czynników agrotechnicznych (badania własne), jak również od gotowania i przetwarzania (dane literaturowe). Najwięcej w ziemniaku jest luteiny, której zawartość wahała się w zakresie 84-148 μg/100 g świeżej masy, a najmniej β-karotenu, w ilości 15-23 μg/100 g. Zawartość karotenoidów w bulwach zmieniała się w zależności od genotypu i innych badanych czynników. Więcej ich zawierały odmiany średnio wczesne i średnio późne niż wczesne; bulwy zebrane z poletek, na których zastosowano efektywne mikroorganizmy glebowe; bulwy pochodzące z systemu ekologicznego niż integrowanego.
Zbigniew Czerko
Poradnik przechowalnika. Część III
Ziemn. Pol. 2015, 3: 47-56, il., bibliogr., streszcz.
Słowa kluczowe: dwutlenek węgla, przechowalnie, temperatura, wentylacja, wilgotność
Poradnik został pomyślany jako zbiór najbardziej potrzebnych danych dla przechowalnika zestawionych w postaci tabel i wykresów. Krótkie informacje pod tabelami i wykresami objaśniają mniej popularne dane. W trzeciej części przedstawiono wymagane warunki termiczno-wilgotnościowe dla różnych kierunków użytkowania ziemniaków oraz sposoby utrzymania tych warunków, a także przebieg i dynamikę zmian typowych warunków zewnętrznych (atmosferycznych). Zilustrowano na wykresach zmiany temperatury w przechowalni w zależności od sposobu składowania ziemniaków i dawki wentylacyjnej użytej w przechowalni. Oprócz warunków termiczno-wilgotnościowych w przechowalni ważne jest także ograniczanie stężenia CO2 w pryzmie ziemniaków. Podano czas wentylacji niezbędny do osiągnięcia wymaganego stężenia.