Irena Stypa, Janusz Urbanowicz
Struktura odmianowa nasiennictwa ziemniaka w Polsce w 2015 roku
Ziemn. Pol. 2016, 1: 4-9
Słowa kluczowe: nasiennictwo ziemniaka, udział odmian, ziemniak
Strukturę odmianową analizowano na przykładzie odmian o największym udziale w produkcji nasiennej w Polsce w 2015 r. w porównaniu z rokiem 2014. Odnotowano dalszy wzrost powierzchni plantacji nasiennych (o 324 ha). Zakwalifikowano polowo 5567 ha, co stanowi ok. 2% całkowitej powierzchni uprawy ziemniaków w Polsce. Zmniejszył się udział polskich odmian na krajowym rynku nasiennym, a wzrósł odmian z katalogu CCA. Zmniejszył się udział odmian jadalnych, natomiast zwiększył odmian przeznaczonych do przetwórstwa spożywczego i skrobiowego. Dominującymi odmianami jadalnymi w nasiennictwie są: wczesna Vineta, bardzo wczesne Denar i Lord oraz średnio wczesna Tajfun. W sektorze odmian przydatnych do przetwórstwa spożywczego czołową pozycję zajmuje Innovator, o 9-proc. udziale w reprodukcji. Duża rotacja odmian zagranicznych o udziale w powierzchni nasiennej poniżej 1% powoduje rozdrobnienie produkcji i obrotów oraz zwiększa koszty transakcyjne na rynku nasiennym.
Tomasz Lenartowicz
Nowe odmiany ziemniaka 2016
Ziemn. Pol. 2016, 1: 10-13
Słowa kluczowe: charakterystyka odmian, ziemniak
W 2016 r. do KR wpisano 9 nowych odmian ziemniaka: 7 jadalnych – Tacja i Tonacja (bardzo wczesne), Lawenda, Madeleine i Manitou (wczesne), Aldona i Lech (średnio wczesne), Lady Rosetta – wczesna przeznaczona głównie do produkcji chipsów oraz 1 skrobiową – średnio późną Amarant. Krajowy rejestr opuściło łącznie 11 odmian: w czerwcu 2015 r. skreślono 6: Hubal, Tetyda (HZ Zamarte), Jutrzenka, Legenda, Sonda (PMHZ Strzekęcino) oraz Veronie (KWS Potato), ponadto na przełomie 2015/2016 r. wygasł okres wpisu dla odmian Marlen, Roko (Agrico), Agnes, Roxana (Europlant) oraz Courlan (Pepsico). Przedłużono okres wpisu o kolejne 10 lat (do 31.12.2025) dla 3 odmian: Inwestor (PMHZ), Jelly (Europlant) i Oman (HZ Zamarte).
Krystyna Zarzyńska, Wojciech Goliszewski
Rozwój i plonowanie roślin ziemniaka uprawianych w dwóch systemach produkcji w latach o skrajnie odmiennych warunkach wegetacji
Ziemn. Pol. 2016, 1: 13-20
Słowa kluczowe : plon, system ekologiczny, system konwencjonalny, warunki atmosferyczne, ziemniak
Badania przeprowadzono w latach 2012-2013 na 4 odmianach ziemniaka z różnych grup wczesności uprawianych w systemach ekologicznym i konwencjonalnym. W pełni rozwoju roślin określano ich parametry morfologiczno-fizjologiczne, a po zbiorze wielkość plonu i jego strukturę. Udowodniono istotność zróżnicowania badanych parametrów w zależności zarówno od systemu produkcji i warunków atmosferycznych w okresie wegetacji, jak i odmiany. W systemie konwencjonalnym wartości wszystkich parametrów były istotnie większe. Niekorzystne warunki atmosferyczne w roku 2013 spowodowały słabszy rozwój roślin, co istotnie zmniejszyło plon i pogorszyło jego strukturę. Na spadek plonu i zdrobnienie bulw większy wpływ miały warunki wegetacji niż system produkcji. W latach o niekorzystnych warunkach pogodowych większych strat plonu należy się spodziewać na plantacjach ekologicznych.
Witold Karnkowski
Zagrożenie fitosanitarne związane z glebą towarzyszącą bulwom ziemniaka i odpadami ziemniaczanymi
Ziemn. Pol. 2016, 1: 20-23
Słowa kluczowe : gleba, odpady ziemniaczane, zabiegi fitosanitarne, zagrożenie fitosanitarne, ziemniaki
W świetle ustaleń warsztatów Europejskiej i Śródziemnomorskiej Organizacji Ochrony Roślin (EPPO) w glebie i odpadach mogą znajdować się organizmy szkodliwe w różnych stadiach rozwojowych, które mogą rozprzestrzeniać się na obszary, gdzie jak dotąd nie były one notowane, i wywołać tam szkody gospodarcze. Dlatego niezbędne staje się opracowanie zabiegów fitosanitarnych, które skutecznie będą ograniczać ryzyko fitosanitarne stwarzane przez ten materiał. Prace na ten temat prowadzone są w wielu krajach.
Marek Mrówczyński, Henryk Wachowiak, Tomasz Erlichowski
Ochrona ziemniaków po ewentualnym wycofaniu substancji czynnych środków ochrony roślin
Ziemn. Pol. 2016, 1: 23-29
Słowa kluczowe: agrofagi ziemniaka, problemy w ochronie, wycofywanie substancji czynnych, ziemniak
W najbliższym czasie Komisja Europejska planuje wycofanie kolejnych 75 substancji czynnych zawartych w środkach ochrony roślin. Jeśli ten scenariusz zacznie być realizowany, w praktyce będzie to oznaczało, że liczba dostępnych w Polsce pestycydów zmaleje prawie 2-krotnie – z 1175 do 644. Skutki tej decyzji będą bardzo dotkliwe dla rolników. W Polsce z ochrony ziemniaków może zostać usuniętych 8 substancji czynnych z grupy insektycydów, 6 z grupy fungicydów oraz 6 z grupy herbicydów. Z raportu opracowanego dla Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin wynika, że wycofanie wielu popularnych środków ochrony spowoduje straty plonu, obniżenie jego jakości, a także wzrost kosztów produkcji rolniczej. Eksperci twierdzą nawet, że produkcja rolna w naszym kraju może być zagrożona. Największe zmiany będą dotyczyły zapraw nasiennych przeciw szkodnikom. Paradoksalnie, zwiększy się wtedy zużycie środków ochrony roślin. Rolnicy będą zmuszeni wykonywać więcej zabiegów nalistnych, zwłaszcza insektycydowych, gdyż wycofana zostanie większość neonikotynoidów, w tym jedyna zaprawa nasienna do ochrony ziemniaków przed szkodnikami glebowymi. Wycofanie środków wpłynie także na wzrost odporności patogenów. W miejsce wycofanych substancji czynnych pojawią się pewnie nowe, ale badania nowych substancji są kosztowne, długotrwałe i nie będą one mogły od razu zastąpić tych wycofywanych.
Jerzy Osowski
Choroby przechowalnicze zimniaka
Ziemn. Pol. 2016, 1: 30-34
Słowa kluczowe: antraknoza ziemniaka, mokra zgnilizna, parch srebrzysty, przechowywanie bulw ziemniaka, sucha zgnilizna, zaraza ziemniaka
Okres przechowywania ziemniaków jest bardzo długi, w zależności od ich przeznaczenia może wynosić od 6 (sadzeniaki) do 10 miesięcy (frytki i chipsy). Wymaga to od producentów stworzenia odpowiednich warunków do składowania, tak aby bulwy zachowywały odpowiednią jakość w zależności od kierunku użytkowania. Ze względu na częsty brak profesjonalnych przechowalni ponad połowa zbieranych plonów jest ciągle przechowywana w kopcach, które nie zapewniają właściwych warunków do długotrwałego składowania. Ubytki i straty wywołane nieodpowiednimi warunkami przechowywania oraz chorobami przechowalniczymi są w Polsce ciągle wysokie, w latach 2008-2014 wynosiły średnio ok. 11,2% na każdy milion ton zebranego plonu. Do najgroźniejszych chorób powodujących straty w okresie przechowywania zalicza się zarazę ziemniaka, mokrą i suchą zgniliznę oraz zgnilizny mieszane. W ostatnich latach wzrasta znaczenie chorób skórki bulw, które rozwijając się w okresie przechowywania, obniżają plon i – przede wszystkim – jego jakość. Do chorób skórki, których znaczenie rośnie ze względu na wzrost spożycia ziemniaków przetworzonych, zaliczyć należy parch srebrzysty i antraknozę ziemniaka.
Sylwester Sobkowiak, Emil Stefańczyk, Jadwiga Śliwka
Fomoza ziemniaka – występowanie sprawców choroby oraz ich właściwości i znaczenie w przechowalnictwie ziemniaka
Ziemn. Pol. 2016, 1: 35-35-40
Słowa kluczowe: gangrena ziemniaka, Phoma exigua var. exigua, Phoma exigua var. foveata, porażenie bulw ziemniaka
Scharakteryzowano 2 podgatunki Phoma: exigua var. exigua i exigua var. foveata i omówiono ich właściwości chorobotwórcze. Składowanie ziemniaków od jesieni do wiosny, zwłaszcza w niekorzystnych warunkach, sprzyja pojawianiu się sprawców fomozy (gangreny). Omawiane mikroorganizmy Phoma są jednymi z ważniejszych patogenów ziemniaka w okresie przechowywania. Mogą powodować duże straty, zwłaszcza w chłodnych przechowalniach, gdzie panują idealne warunki dla rozwoju i rozprzestrzeniania się grzybni. Obu podgatunków Phoma nie ma na liście chorób objętych kwarantanną w Polsce. Natomiast Phoma andina jest patogenem kwarantannowym porażającym, poza Solanum tuberosum L., także inne gatunki Solanum spp., szczególnie S. phureja – diploidalny gatunek ziemniaka, S. goniocalix i S. medians.
Magdalena Grudzińska, Zbigniew Czerko
Chemiczny i naturalny inhibitor kiełkowania ziemniaków oraz ich wpływ na cechy sensoryczne bulw odmiany Michalina po ugotowaniu
Ziemn. Pol. 2016, 1: 40-46
Słowa kluczowe: kiełkowanie bulw, naturalny i chemiczny inhibitor, ocena sensoryczna, przechowywanie, ziemniak
Wczesna odmiana Michalina należy do odmian rozpoczynających kiełkowanie w okresie przechowywania bardzo wcześnie. Ziemniaki bezpośrednio po zbiorze przechowywano w doświadczalnej przechowalni do kwietnia w temperaturze 5 i 8oC, zaprawiając je chemicznym i naturalnym inhibitorem kiełkowania. Po przechowaniu ziemniaki gotowano i oceniano następujące cechy: rozgotowanie powierzchni, strukturę miąższu, mączystość, konsystencję oraz smak i zapach. Olejek eteryczny z goździka wykazał mniejszy efekt hamujący kiełkowanie bulw niż chemiczny, szczególnie pod koniec przechowywania. Naturalny olejek po kilkakrotnym zaprawianiu bulw nie zmienił w sposób istotny struktury miąższu oraz smaku i zapachu ziemniaków po ugotowaniu. Zapach olejku utrzymywał się tylko w bulwach surowych przed ugotowaniem. Odmiany wcześnie kiełkujące powinny być jak najszybciej zużywane, a na krótki okres przechowywania (3-4 miesiące) do zahamowania kiełkowania może być zastosowany środek naturalny.
Monika Borowska-Komenda
Stowarzyszenie Polski Ziemniak promuje krajowe ziemniaki
Ziemn. Pol. 2016, 1: 47-49
Słowa kluczowe: działania promujące, Stowarzyszenie Polski Ziemniak
Stowarzyszenie Polski Ziemniak (SPZ) jest ogólnokrajową organizacją, która powstała w 2002 r. w celu integracji środowiska branży ziemniaczanej, służącej wzmocnieniu pozycji ziemniaka w gospodarce kraju. SPZ inicjuje wiele działań, które koncentrują się wokół najważniejszych problemów i wyzwań branży ziemniaczanej. W roku 2015 Stowarzyszenie wzięło udział (lub było współorganizatorem) w wielu imprezach promujących ziemniaki w ramach projektu finansowanego z Funduszu Promocji Owoców i Warzyw ARR, a także uczestniczyło w działaniach mających na celu złagodzenie przepisów w sprawie bakteriozy pierścieniowej ziemniaka (Cms). W roku 2016 Stowarzyszenie będzie kontynuowało działania na rzecz integracji branży ziemniaczanej i poprawy wizerunku ziemniaka.