Tytuł: Skład gatunkowy, szkodliwość i zwalczanie drutowców (Coleoptera; Elateridae) w uprawie ziemniaka

Instytucja finansująca: Komitet Badań Naukowych (KBN)

Okres realizacji: 5.04. 2006 – 4.04.2007 r.

Nazwisko i rola pracowników: prof. dr hab. Michał Hurej, kierownik projektu

mgr inż. Tomasz Erlichowski, główny wykonawca

Miejsce realizacji: IHAR w Radzikowie, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie

Koszt (wartość projektu): 49.000 PLN

Cel: Celem pracy było poznanie struktury gatunkowej i zasiedlenia gleb uprawnych przez ważne szkodniki ziemniaka z rodziny sprężykowatych ( Elateridae) wraz z możliwością szybkiej analizy wykrycia larw-szkodników i wykorzystaniem skutecznych metod ich zwalczania.

Osiągnięte rezultaty i wykaz publikacji:

W wyniku przeprowadzonych badań (w ramach projektu promotorskiego) w Boninie, Niekłonicach i Czarnoszycach larwy reprezentowane były przez 6 gatunków, natomiast chrząszcze przez 8 gatunków Elateridae.

Wyższa liczebność larw z odkrywkach glebowych w Niekłonicach i Boninie wynikała prawdopodobnie z wcześniejszej agrotechniki i płodozmianu pola, uprawiano tam truskawkę w 5 letniej monokulturze (Niekłonice) i zboża (Bonin) które były silnie zachwaszczone głównie perzem co sprzyjało występowaniu szkodników . We wszystkich miejscowościach liczba larw była wysoka a progi zagrożenia opracowane dla tego stadium rozwojowego zostały przekroczone. W badanych agrocenozach ziemniaka dominowały fitofagiczne larwy osiewnika ciemnego – Agriotes obscurus i osiewnika rolowca A. lineatus. Drugim pod względem liczby odłowionych larw w Boninie był nieskor czarny (Hemicrepidius niger). Mniejszość stanowiły larwy osiewnika skibowca A. sputator. Nielicznie występowały larwy zacioska kruszcowegoSelatosomus aeneus i podrzuta myszatego Agrypnus murinus (gatunku nieszkodliwego w uprawach ziemniaka). W warstwie powierzchniowej gleby uprawnej (0-15 cm) występowała większość zebranych wiosną larw Elateridae (od 77,3 do 81,2%). Warstwę głębszą (15-30 cm) preferował głównie gatunekHemicrepidius niger L., który żywi się także pokarmem zwierzęcym. Skuteczność wykrywania larw przy wykorzystaniu pułapek przynętowych (jako nowej metody monitorowania) w Boninie i Niekłonicach była wyższa w porównaniu do metody odkrywek glebowych. Wykorzystując zjawisko koncentrowania się fitofagicznych larw w okolicy kiełkującego ziarna (efektem kiełkowania było wydzielanie CO2 i metabolitów) przy pułapkach przynętowych wykrywano przeciętnie dwukrotnie więcej larw niż przy metodzie tradycyjnej. Podatność badanych 10 odmian ziemniaka na uszkodzenia powodowane przez larwy Elateridae związana była głównie z ich cechami genotypowymi (ze składem chemicznym, a w szczególności z zawartością glikoalkaloidów w bulwach). Wśród badanych odmian wyróżniono: podatne na uszkodzenia powodowane przez larwy: Vitara, Denar, Bard, Mila i Bryza ; średnio podatne: Żagiel, Neptun i odporne: Pasja Pomorska i Koga. Najwyższą skutecznością zabiegu zwalczania charakteryzował się środek doglebowy Pyrinex 480 EC, skutecznie redukujący liczebność larw. W Niekłonicach skuteczność zabiegu była wysoka 75%. W Boninie natomiast wynosiła 85%. Zaprawianie bulw zaprawą insektycydowo-fungicydową w trakcie sadzenia (imidachlopryd + pencykuron) ograniczało występowanie drutowców w glebie o 70 % w 4 tygodnie po zastosowaniu zaprawy, natomiast skuteczność zabiegu w porównaniu do kontroli była na poziomie 75%.

Wykaz publikacji:

  1. Erlichowski T. 2007. Skład gatunkowy, szkodliwość i zwalczanie drutowców (Coleoptera: Elateridae) w uprawie ziemniaka. Praca doktorska, IHAR ZNiOZ Bonin, 94 s.
  2. Erlichowski T. 2006. Skład gatunkowy oraz szkodliwość fitofagicznych larw chrząszczy z rodziny sprężykowatych (Col., Elateridae) w uprawach ziemniaka zlokalizowanych w okolicach Bonina. Prog. Plant Prot./ Postępy w Ochronie Roślin, 46 (2): 409-413
  3. Erlichowski T. 2007. Nowe metody monitorowania i zwalczania szkodników glebowych w uprawach ziemniaka. Wieś Jutra 2(103): 4-6
  4. Erlichowski T. 2007. Szkodniki glebowe w uprawie ziemniaka – zagrożenie, występowanie oraz sposoby zwalczania. Ziemniak Polski nr 2: 33-38.
  5. Erlichowski T. 2008. Znaczenie gospodarcze oraz czynniki warunkujące rozwój i szkodliwość szkodników glebowych w uprawach ziemniaka. Wieś Jutra 2 (115): 16-19.
  6. Erlichowski T. 2008. Nowe metody wykrywania i monitoringu drutowców (Elateridae) w uprawie ziemniaka. Ziemn. Pol. nr 2: 35-38.
  7. Erlichowski T. 2009. Nowe metody wykrywania obecności sprężykowatych (Coleoptera: Elateridae) w uprawach ziemniaka z wykorzystaniem pułapek przynętowych i feromonowych. Prog. Plant Prot./Post. w Ochronie Roślin 49 (4): 1691-1699.
  8. Erlichowski T. 2010. Podatność różnych odmian ziemniaka na uszkodzenia bulw powodowane przez drutowce (Elateridae) i wykorzystanie tego zjawiska w uprawie ekologicznej i integrowanej. Prog. Plant Prot./Post. w Ochronie Roślin 50 (3): 1230-1235
  9. Erlichowski T. 2011. Przestrzenny rozkład i nasilenie uszkodzeń bulw powodowanych przez larwy sprężykowatych (Elateridae) na plantacjach ziemniaka. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 51 (3): 1104-1108.
  10. Erlichowski T. 2011. Zwalczanie drutowców (Coleoptera: Elateridae) w ziemniakach z wykorzystaniem środka zawierającego chloropiryfos. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 51 (3): 1355-1359.
  11. Erlichowski T. 2011. Prestige Forte 370 FS – skuteczny w zwalczaniu szkodników glebowych. Ziemniak Polski nr 2: 27-28.
  12. Erlichowski T. 2011. The susceptibility of potato varieties to tuber damages caused by wireworms (Elateridae) and its use in the integrated pest management. Book of Abstracts ,Conference „Sustainable use of pesticides in Integrated Pest Management in East-Central Europe and the Baltics” ; September 4-6, 2011, IHAR-PIB Radzików, Poland: 74