Danuta Sekrecka, Dorota Michałowska Mikrorozmnażanie – technologia wykorzystywana w produkcji zdrowych sadzeniaków ziemniaka Ziemn. Pol. 2015, 3: 3-7, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe: Bank Genów, in vitro, mikrobulwy, mikrorozmnażanie, minibulwy, ziemniak Warunkiem szybkiego upowszechnienia metody mikrorozmnażania jest posiadanie minimalnej ilości zdrowych roślin in vitro. To minimum zapewnia Bank Genów Ziemniaka in Vitro w IHAR-PIB w Boninie. Jest tu przechowywany materiał zdrowy, uwolniony od powszechnie występujących w Polsce wirusów i patogenów kwarantannowych. Skorzystanie z takiego materiału znacznie ułatwia mikrorozmnażanie, gdyż eliminuje długotrwałe uwalnianie genotypów od wirusów i ogranicza zakres badań do kontroli zdrowotności na pierwszym etapie rozmnażania. Opracowano i wdrożono metodę mikrorozmnażania opartą na kulturach sadzonek in vitro z jednym międzywęźlem. Jest ona przydatna w wielkotowarowym systemie uprawy, zapewniając ciągłą produkcję mikrosadzonek identycznych z genotypem rośliny matecznej. Rośliny in vitro mogą być mnożone na kolejne rośliny in vitro lub wykorzystane do produkcji mikrobulw. Mikrobulwy i mikrosadzonki są sadzone pod osłonami i uzyskuje się z nich minibulwy, które wysadza się w polu jako materiał przedbazowy PBII.
Krystyna Zarzyńska, Wojciech Goliszewski Ocena przydatności nowych odmian ziemniaka do uprawy ekologicznej w zróżnicowanych warunkach środowiska Ziemn. Pol. 2015, 3: 8-14, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe: jakość, odmiana, plon, system ekologiczny, ziemniak W latach 2011-2013 oceniono 7 odmian ziemniaka z różnych grup wczesności. Spośród czynników wpływających na wielkość plonu, takich jak odmiana, miejsce uprawy i lata badań, istotność zróżnicowania dotyczyła jedynie lat badań. Największe plony uzyskano w korzystnym roku 2012, najniższe w 2013, o bardzo niesprzyjających warunkach atmosferycznych. Na strukturę plonu istotny wpływ miały wszystkie badane czynniki. Na glebie lżejszej stwierdzono znaczne zdrobnienie bulw. Jakość plonu zależała w dużej mierze od odmiany i miejsca uprawy. Dotyczyło to większości badanych wad zewnętrznych i wewnętrznych bulw. Spośród ocenionych odmian za najbardziej przydatne do produkcji ekologicznej uznano: na gleby lżejsze Vineta, Finezja i Gustaw, na gleby cięższe – Viviana, Finezja i Medea.
Cezary Trawczyński Kompleksowe odżywianie ziemniaka na bazie nawozów nowej generacji Ziemn. Pol. 2015, 3: 14-18, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe : dolistne dokarmianie, Eurofertil 33, Fertileader Axis, Fertileader Gold, jakość, nawożenie doglebowe, plon bulw, ziemniak Na glebie lekkiej zastosowano doglebowy nawóz wieloskładnikowy Eurofertil 33 o zawartości NPK (8-8-17), uzupełniony azotem w formie saletry amonowej, i 2-krotnie w okresie wegetacji dolistne dokarmianie płynnymi nawozami Fertileader Axis (z manganem i cynkiem) i Fertileader Gold (z borem i molibdenem). Działanie Eurofertilu 33 porównano z taką samą dawką (czystych składników NPK) standardowego nawożenia doglebowego w formie saletry amonowej, superfosfatu wzbogaconego i soli potasowej uzupełnionych tymi samymi nawozami dolistnymi. Przy niekorzystnym układzie warunków pogodowych (2013) uzyskano istotnie większy niż w 2014 r. przyrost plonu, stosując dolistnie specjalistyczne nawozy Fertileader Axis i Fertileader Gold łącznie z Eurofertilem 33 (odpowiednio o 19 i 23 proc.). Stwierdzono wzrost udziału bulw dużych w plonie i zmniejszenie ilości bulw z wadami wyglądu oraz wzrost zawartości skrobi, suchej masy i witaminy C.
Milena Pietraszko, Joanna Jankowska, Barbara Lutomirska Wpływ warunków uprawy ziemniaka na występowanie rdzawej plamistości miąższu i pustowatości bulw Ziemn. Pol. 2015, 3: 19-23, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe : pustowatość bulw, rdzawa plamistość miąższu, rody hodowlane, wady miąższu, ziemniak Doświadczenia polowe ze 146 rodami hodowlanymi ziemniaka różnej wczesności prowadzono w latach 2008-2013 równolegle w 4 punktach badawczych. Powstawanie rdzawej plamistości miąższu w bulwach rodów wszystkich grup wczesności było determinowane warunkami miejsca uprawy. Warunki środowiska miały istotny wpływ na występowanie pustowatości bulw jedynie w grupie rodów średnio wczesnych. Wykazano istotne zależności prostoliniowe dodatnie pomiędzy temperaturą gleby i sumą opadów w określonych fazach rozwoju roślin a występowaniem wad miąższu bulw.
Milena Pietraszko, Joanna Jankowska, Barbara Lutomirska Influence of potato cultivation conditions on the occurrence of rust flesh spot and tuber hollowness. Half. 2015, 3: 19-23, illustration, bibliography, summary Key words: tuber hollowness, rusty blotchiness, breeding families, flaw defects, potato Field experiments with 146 potato breeding families of different earliness were carried out in 2008-2013 simultaneously in 4 research points. The formation of rust-colored parenchyma in the tubers of families of all earliness groups was determined by the conditions of the place of cultivation. Environmental conditions had a significant impact on the occurrence of tuber hollowness only in the group of medium-early families. Significant positive positive correlations between soil temperature and total rainfall in specific phases of plant development and occurrence of tuber parenchymal defects have been demonstrated.
Joanna Jankowska, Barbara Lutomirska, Milena Pietraszko Występowaniew parcha zwykłego na bulwach ziemniaka w zależności od warunków meteorologicznych Ziemn. Pol. 2015, 3: 23-29, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe: czynniki meteorologiczne, parch zwykły, ziemniak W badaniach 2008-2012 uwzględniono dane dotyczące 125 genotypów ziemniaka różnej wczesności. O udziale bulw porażonych parchem zwykłym decydowały rok i miejsce badań. Nasilenie zmian chorobowych na bulwach było uzależnione od lat badań. Wyniki analiz zależności pomiędzy sumami opadów i warunkami hydrotermicznymi w okresie kwitnienia a stopniem porażenia bulw wykazały, że wymienione czynniki meteorologiczne stanowią element ograniczający nasilenie objawów chorobowych. Czynnikiem, którego wpływ był najsilniejszy, była suma opadów. Analiza statystyczna wykazała istotne różnice, jeśli chodzi o udział bulw z parchem zwykłym oraz jego nasilenie, pomiędzy genotypami różnej wczesności.
Joanna Jankowska, Barbara Lutomirska, Milena Pietraszko Occurrence of common scab on potato tubers depending on meteorological conditions of Earth. Half. 2015, 3: 23-29, illustration, bibliography, summary Key words: meteorological factors, common scab, potato The 2008-2012 study included data on 125 potato genotypes of different earliness. The year and place of study determined the share of tubers affected by scab. The severity of tuber lesions was dependent on years of research. The results of the analysis of the relationship between precipitation sums and hydrothermal conditions during the flowering period and the degree of tuber infestation showed that the mentioned meteorological factors constitute an element limiting the severity of disease symptoms. The factor whose impact was the strongest was the sum of precipitation. Statistical analysis showed significant differences in the share of tubers with common scab and its severity between genotypes of different earliness.
Józefa Kapsa Zrównoważona chemiczna ochrona ziemniaka w integrowanej ochronie roślin Ziemn. Pol. 2015, 3: 29-38, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe: chemiczne zwalczanie, IPM, patogen, szkodnik, ziemniak Chemiczna ochrona roślin jest zaliczana do działań taktycznych w integrowanej ochronie roślin (IPM) Obejmuje elementy zrównoważonej ochrony chemicznej, jak wybór środka ochrony, liczby aplikacji i wykorzystanie systemów decyzyjnych (DSS) w ochronie przed patogenami czy zastosowanie progów ekonomicznej szkodliwości w zwalczaniu szkodników. Ochronę chemiczną można stosować jedynie w razie niezbędnej konieczności, w momencie istotnego zagrożenia lub po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości agrofaga. Przed zastosowaniem ochrony chemicznej konieczne są monitoring upraw i prognozowanie zagrożeń. W zwalczaniu zarazy ziemniaka ciągłe śledzenie zmian sprawcy i charakteryzowanie inwazyjnych genotypów jest wstępnym i koniecznym warunkiem działań IPM i zrównoważonego stosowania fungicydów. Przedstawiono zasady i możliwości zwalczania szkodników bez zwiększania ilości pestycydów i zmniejszenia skuteczności ochrony.
Józefa Kapsa. Sustainable chemical protection of potatoes in integrated plant protection. Half. 2015, 3: 29-38, illustration, bibliography, summary Keywords: chemical control, IPM, pathogen, pest, potato Chemical plant protection is included in tactical activities in integrated plant protection (IPM). It includes elements of sustainable chemical protection, such as choice of protection agent, number of applications and use of decision systems (DSS) in protection against pathogens or the application of economic harm thresholds in pest control. Chemical protection may only be used when necessary, when there is a significant threat, or after the threshold for economic harmfulness of the pest has been exceeded. Before applying chemical protection, crop monitoring and hazard forecasting are necessary. In controlling late blight, continuous tracking of perpetrator changes and characterization of invasive genotypes is a prerequisite for IPM activities and the sustainable use of fungicides. Principles and possibilities of pest control without increasing the amount of pesticides and reducing the effectiveness of protection were presented.
Irena Stypa Ziemniak produktem spożywczym ważnym w walce z otyłością Ziemn. Pol. 2015, 3: 38-42, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe: choroby cywilizacyjne, nauka, wartość odżywcza, ziemniak konsumpcyjny Ziemniaki są zdrowe i dietetyczne, wprowadzane do codziennego menu jako element racjonalnej diety przyczyniają się do wyrabiania prawidłowych nawyków żywieniowych, a ostatecznie do poprawy zdrowia człowieka. W Polsce jemy za mało warzyw, a za dużo tłuszczów nasyconych i cukrów prostych. Według badań przeprowadzonych w 2000 r. przez Instytut Żywności i Żywienia ponad 50 proc. osób dorosłych (19-59 lat) cierpi na nadwagę bądź otyłość i jest to tendencja wzrostowa. Tymczasem spożycie ziemniaków w Polsce wykazuje tendencję spadkową, spadło ze 134 kg w roku 2000 do 111 kg w 2012. Jednocześnie nauka przedstawia wiele dowodów na to, że warzywa, w tym ziemniaki, spożywane w ilości ok. 400 g dziennie, znacząco zmniejszają ryzyko zachorowania na choroby z grupy cywilizacyjnych.
Irena Stypa Ziemniak – an important food product in the fight against obesity. Half. 2015, 3: 38-42, illustration, bibliography, summary Key words: civilization diseases, science, nutritional value, consumption potato Potatoes are healthy and dietary, introduced to the daily menu as part of a rational diet contribute to the formation of proper eating habits, and ultimately to improve human health. In Poland, we eat too few vegetables, and too many saturated fats and simple sugars. According to research conducted in 2000 by the Institute of Food and Nutrition, over 50 percent adults (19-59 years old) suffer from overweight or obesity and this is an upward trend. Meanwhile, potato consumption in Poland is on a downward trend, dropping from 134 kg in 2000 to 111 kg in 2012. At the same time, science shows a lot of evidence that vegetables, including potatoes, consumed in an amount of about 400 g per day, significantly reduce the risk of getting sick for diseases of the civilization group.
dr hab. Zbigniew Czerko, prof. nadzw. IHAR-PIB, Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Ziemniaka w Jadwisinie 05-140 Serock, e-mail: z.czerko@ihar.edu.pl Poradnik przechowalnika. Część II Ziemn. Pol. 2015, 2: 38-53, il., bibliogr. Streszczenie Zestawienie najbardziej użytecznych parametrów, określających właściwości ziemniaków, środowiska przechowywania, typowych rozwiązań przechowalni i zasad eksploatacji. Zbiór najbardziej przydatnych dla przechowalnika danych, zestawionych w tabelach i w postaci wykresów. Składa się z 4 części, które będą się ukazywały w 2015 r. w kolejnych numerach kwartalnika: 1. Właściwości fizyczne, fizjologiczne i mechaniczne przechowywanego materiału. Właściwości środowiska przechowywania. Definicje podstawowych pojęć w przechowalnictwie i ich jednostki, 2. Sposoby przechowywania. Elementy techniczne budowy przechowalni. Maszyny stosowane w przechowalnictwie, 3. Zasady utrzymania optymalnych warunków przechowywania, 4. Sposoby ograniczania strat przechowalniczych Słowa kluczowe: definicje pojęć w przechowalnictwie, eksploatacja przechowalni, przechowywanie, właściwości ziemniaków, ziemniak
dr hab. Zbigniew Czerko, prof. Associate. IHAR-PIB, Potato Storage and Processing Plant in Jadwisin 05-140 Serock, e-mail: z.czerko@ihar.edu.pl Storage guide. Part II Earth Half. 2015, 2: 38-53, illustration, bibliography Summary A list of the most useful parameters determining the properties of potatoes, storage environment, typical storage solutions and operating rules. A collection of the most useful data for the storage of data, summarized in tables and in the form of charts. It consists of 4 parts, which will appear in 2015 in subsequent issues of the quarterly: 1. Physical, physiological and mechanical properties of the stored material. Storage environment properties. Definitions of basic concepts in storage and their units, 2. Storage methods. Technical elements of the storage building. Machines used in storage, 3. Rules for maintaining optimal storage conditions, 4. Ways to limit storage losses Keywords: definitions of terms in storage, storage operation, storage, potato properties, potato
Anna Wierzbicka, Ewelina Hallmann Występowanie I rola karotenoidów w ziemniaku Ziemn. Pol. 2015, 3: 42-46, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe: β-karoten, karotenoidy i ich funkcje, luteina, ziemniak Karotenoidy zaliczamy do związków fitochemicznych, o właściwościach wzmacniających, a obecność ich w bulwach ziemniaka została potwierdzona badaniami w Polsce i na świecie. Zawartość karotenoidów ogółem, w tym β-karotenu i luteiny, oceniono w zależności od genotypu i czynników agrotechnicznych (badania własne), jak również od gotowania i przetwarzania (dane literaturowe). Najwięcej w ziemniaku jest luteiny, której zawartość wahała się w zakresie 84-148 μg/100 g świeżej masy, a najmniej β-karotenu, w ilości 15-23 μg/100 g. Zawartość karotenoidów w bulwach zmieniała się w zależności od genotypu i innych badanych czynników. Więcej ich zawierały odmiany średnio wczesne i średnio późne niż wczesne; bulwy zebrane z poletek, na których zastosowano efektywne mikroorganizmy glebowe; bulwy pochodzące z systemu ekologicznego niż integrowanego.
Anna Wierzbicka, Ewelina Hallmann Occurrence and role of carotenoids in potato Ziemn. Half. 2015, 3: 42-46, illustration, bibliography, summary Key words: β-carotene, carotenoids and their functions, lutein, potato Carotenoids are classified as phytochemical compounds with strengthening properties, and their presence in potato tubers has been confirmed by research in Poland and in the world. The content of total carotenoids, including β-carotene and lutein, was assessed depending on the genotype and agrotechnical factors (own research), as well as on cooking and processing (literature data). The highest in potato is lutein, whose content ranged in the range of 84-148 μg / 100 g of fresh weight, and the least β-carotene in the amount of 15-23 μg / 100 g. The content of carotenoids in tubers varied depending on the genotype and other factors tested. Medium early and medium late varieties contained them more than early; tubers harvested from plots on which effective soil microorganisms have been used; tubers originating from an ecological system than an integrated one.
Zbigniew Czerko Poradnik przechowalnika. Część III Ziemn. Pol. 2015, 3: 47-56, il., bibliogr., streszcz. Słowa kluczowe: dwutlenek węgla, przechowalnie, temperatura, wentylacja, wilgotność Poradnik został pomyślany jako zbiór najbardziej potrzebnych danych dla przechowalnika zestawionych w postaci tabel i wykresów. Krótkie informacje pod tabelami i wykresami objaśniają mniej popularne dane. W trzeciej części przedstawiono wymagane warunki termiczno-wilgotnościowe dla różnych kierunków użytkowania ziemniaków oraz sposoby utrzymania tych warunków, a także przebieg i dynamikę zmian typowych warunków zewnętrznych (atmosferycznych). Zilustrowano na wykresach zmiany temperatury w przechowalni w zależności od sposobu składowania ziemniaków i dawki wentylacyjnej użytej w przechowalni. Oprócz warunków termiczno-wilgotnościowych w przechowalni ważne jest także ograniczanie stężenia CO2 w pryzmie ziemniaków. Podano czas wentylacji niezbędny do osiągnięcia wymaganego stężenia.
Zbigniew Czerko A storage guide. Part III Earth Half. 2015, 3: 47-56, illustration, bibliography, summary Keywords: carbon dioxide, storage, temperature, ventilation, humidity The guide has been designed as a set of the most necessary data for the storage, compiled in the form of tables and graphs. Short information below tables and charts explains less popular data. The third part presents the required thermal and humidity conditions for various directions of use of potatoes and ways to maintain these conditions, as well as the course and dynamics of changes in typical external (atmospheric) conditions. Illustrated in the graphs are the temperature changes in the storage room depending on how the potatoes are stored and the ventilation dose used in the storage room. In addition to thermal and humidity conditions in the storage room, it is also important to limit the CO2 concentration in the potato pile. The ventilation time necessary to reach the required concentration is given.