Irena Stypa, Janusz Urbanowicz
Struktura odmianowa w produkcji nasiennej ziemniaka w wybranych krajach Unii Europejskiej
Ziemniak Polski 2016, 3: 3-15
Słowa kluczowe: charakterystyka, kraje UE, struktura odmian, ziemniak
Porównano strukturę odmianową nasiennictwa ziemniaka w Polsce oraz Holandii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii i Czechach. Kilkanaście czołowych odmian zajmuje ponad 50 proc. powierzchni nasiennej. Mimo że poszczególne kraje zachowały stopień odrębności, wynikający ze struktury użytkowania zbiorów ziemniaków, siły konkurencyjnej i strategii rynkowych firm hodowlanych, zauważalny jest udział odmian holenderskich i niemieckich, zwłaszcza we Francji, Czechach i Polsce. Największy udział mają odmiany jadalne do bezpośredniego spożycia w Czechach i we Francji, najmniejszy w Wielkiej Brytanii. Dominacją w nasiennictwie odmian stosunkowo nowych, wyhodowanych po roku 1990, wyróżniają się Niemcy i Polska, następnie Czechy, w dalszej kolejności Francja i Holandia. Dominującymi odmianami jadalnymi w nasiennictwie są: Spunta w Holandii i we Francji, Vineta w Polsce, Adela w Czechach, Belana w Niemczech i Maris Peer w Wielkiej Brytanii. W sektorze odmian przydatnych do przerobu na spożywcze produkty smażone pierwszą pozycję zajmuje Hermes w Wielkiej Brytanii, Fontane w Holandii, Innovator w Polsce, Ornella w Czechach, Agria w Niemczech i Bintje we Francji. W grupie odmian do przetwórstwa na skrobię w Niemczech i Czechach na pierwszym miejscu jest Kuras, we Francji Kaptah Vandel, a w Polsce – Kuba.
Tomasz Erlichowski, Jerzy Osowski
Choroby wirusowe ziemniaka – objawy, zagrożenie i wpływ na degenerację uprawianych odmian
Ziemniak Polski 2016, 3: 16-22
Słowa kluczowe: choroby wirusowe, mszyce ziemniaczane, objawy diagnostyczne, wektory wirusów, PLRV, PVM, PVS, PVY
Wśród uprawianych w kraju odmian ziemniaka sporą cześć stanowią zagraniczne o dużej podatności na wirusy. Polskie odmiany wyróżniają się zdecydowanie wyższą odpornością, ale to właśnie zagraniczne dominują w nasiennictwie ze względu na uwarunkowania i zapotrzebowanie rynkowe. Choroby wirusowe ziemniaka stanowią główną przyczynę złej jakości sadzeniaków lub złego stanu upraw towarowych. Objawy zewnętrzne porażenia wirusami są na ogół bardzo charakterystyczne, zdarzają się jednak rośliny z objawami budzącymi wątpliwości. Objawy porażenia mogą być często mylone z innymi, które wywołują niespecyficzne czynniki środowiska. W Polsce powszechnie występują na plantacjach PVY, PVM, PVS i w mniejszym zakresie PLRV. PVA i PVX uważa się za niewystępujące w uprawie polowej, ale w badaniach weryfikacyjnych materiałów bazowych i kwalifikowanych przeprowadza się w laboratorium WIORiN ocenę na ich obecność w bulwach. Gospodarczo najważniejszy w Polsce jest obecnie PVY, który ma wiele odrębnych szczepów, w tym nekrotyczny YNTN, dający objawy na bulwach w postaci nekrotycznych pierścieni.
Krystyna Rykaczewska
Długość okresu spoczynku bulw ziemniaka w zależności od występowania wysokiej temperatury i suszy w czasie wegetacji
Ziemniak Polski 2016, 3: 23-27
Słowa kluczowe: spoczynek bulw, susza glebowa, wysoka temperatura w okresie wegetacji, ziemniak
Dwuletnie doświadczenie wazonowe zostało przeprowadzone w hali wegetacyjnej i komorach wegetacyjnych. Badano wpływ wysokiej temperatury dnia/nocy 35/25 st. C na rośliny ziemniaka w trzech 14-dniowych okresach, od połowy czerwca do końca lipca. Połowa roślin była podlewana do poziomu zbliżonego do optymalnego, a druga połowa została poddana warunkom narastającej suszy glebowej. Bezpośrednio po zbiorze bulwy umieszczano w warunkach sprzyjających kiełkowaniu. Wykazano, że spoczynek bulw był istotnie krótszy, gdy wysoka temperatura oddziaływała na rośliny w warunkach narastającej suszy glebowej, niż przy korzystnej dla roślin wilgotności gleby. Po oddziaływaniu wysokiej temperatury w II i III okresie (w lipcu) spoczynek był o 25-28 dni krótszy, niż gdy wysoka temperatura oddziaływała w okresie I (w drugiej połowie czerwca). Wiązało się to ze stadium rozwojowym tworzących się i rosnących bulw.
Jerzy Osowski, Hanna Gawińska-Urbanowicz, Anna Łozowska
Plamistości liści ziemniaka spowodowane przez czynniki biotyczne
Ziemniak Polski 2016, 3: 34-41
Słowa kluczowe: alternarioza, Alternaria alternata, Alternaria solani, Botrytis cinerea, brunatna plamistość liści, Phytpohthora infestans, sucha plamistość liści, szara pleśń, zaraza ziemniaka
Każdego roku na roślinach ziemniaka pojawiają się różne plamistości, które są wywoływane nie tylko przez wirusy, bakterie i grzyby, ale także czynniki abiotyczne (niedobory mikro- i makroelementów, niewłaściwe stosowanie środków ochrony roślin). Identyfikację czynników wywołujących nekrozy i przebarwienia w dużym stopniu ułatwia producentom poznanie specyficznych objawów, charakterystycznych i wyróżniających danego sprawcę. Plamy mogą się różnić wielkością, rozmieszczeniem na liściu i roślinie, terminem występowania, obecnością lub brakiem nalotu. Do najgroźniejszych sprawców plamistości liści zalicza się alternariozę ziemniaka oraz zarazę ziemniaka, które mimo że występują w każdym sezonie wegetacyjnym, sprawiają producentom ciągłe kłopoty z jednoznaczną identyfikacją i rozróżnieniem.
Janusz Urbanowicz
Zachwaszczenie plantacji ziemniaka w Polsce w latach 2000-2015
Ziemniak Polski 2016, 3: 42-46
Słowa kluczowe: herbicydy, metody zwalczania, zachwaszczenie, ziemniak
Na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych przy współpracy z Wojewódzkimi Inspektoratami Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oszacowano stan i stopień zachwaszczenia upraw ziemniaka w Polsce. Podano również informacje o metodach zwalczania chwastów oraz najczęściej stosowanych herbicydach (substancjach czynnych). Na plantacjach ziemniaka dominowały gatunki chwastów z klasy dwuliściennych, głównie komosa biała (Chenopodium album) i żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora), a z jednoliściennych – chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli) i perz właściwy (Elymus repens). Chwasty zwalczano metodą mechaniczno-chemiczną. Najczęściej stosowano herbicydy w terminie przed wschodami, zawierające linuron i metrybuzynę.
Magdalena Grudzińska
Podatność wybranych odmian ziemniaka na ciemną plamistość pouderzeniową
Ziemniak Polski 2016, 3: 47-50
Słowa kluczowe: ciemna plamistość pouderzeniowa, odmiana, przechowywanie, ziemniak
Podatność bulw na ciemną plamistość pouderzeniową (CPP) to jedna z cech determinujących jakość ziemniaków niezależnie od kierunku ich użytkowania. Ważne jest określenie podatności na CPP odmian wprowadzanych do produkcji m.in. ziemniaków konfekcjonowanych. Podatność 13 odmian jadalnych na CPP oceniano po zbiorze oraz po 3 i 7 miesiącach przechowywania w temperaturze 5 st. C przy wilgotności względnej powietrza 95 proc. Wykazano zróżnicowanie odmian pod względem podatności na powstawanie CPP: Icp od 3,33 (Wendy) do 88,33 (Lady Rosetta). Spośród 13 odmian tylko 4 były mało podatne na CPP zarówno po zbiorze, jak i po przechowywaniu (Malaga, Bogatka, Riviera, Wendy). Mogą być one polecane do konfekcjonowania. Po zbiorze odmiany Laskara, Taurus i Challenger cechowały się średnią podatnością na powstawanie ciemnych plam, ale w czasie przechowywania ich podatność wzrosła.
Magdalena Grudzińska
Trwałość przechowalnicza wybranych odmian ziemniaka przechowywanych w temperaturze 5 st. C
Ziemniak Polski 2016, 3: 51-55
Słowa kluczowe: kiełkowanie, odmiana, przechowywanie, ubytki naturalne, ziemniak
Do długotrwałego przechowywania dobiera się odmiany, które charakteryzują się niskim poziomem ubytków naturalnych, małym porażeniem chorobami przechowalniczymi oraz długim okresem spoczynku fizjologicznego. W badaniach wzięło udział 10 odmian jadalnych i 2 skrobiowe. Próby bulw przechowywano przez 7 miesięcy w temperaturze 5 st. C. Po długotrwałym przechowywaniu oceniono ubytki naturalne, masę kiełków, stopień porażenia chorobami przechowalniczymi, sumę strat przechowalniczych i na tej podstawie określono trwałość przechowalniczą. Trwałość odmian jadalnych oceniono na 9 w skali 9-stop. (bardzo dobra), a skrobiowych na 6 (średnia). Największą sumą strat cechowały się odmiany skrobiowe, najmniejszą 3 odmiany jadalne – Wendy, Laskara i Taurus. Najpóźniej, bo w I i II dekadzie kwietnia, rozpoczęły kiełkowanie bulwy odmian Honorata, Jurek, Jurata, Wendy i Taurus.
