Cezary Trawczyński
Wymagania nawozowe nowych jadalnych odmian ziemniaka uprawianych na glebie lekkiej w systemie integrowanej produkcji
Ziemn. Pol. 2017, 1: 4-9, il., bibliogr., streszcz., abstr.
W 3-letnich badaniach polowych określono wpływ nawożenia mineralnego azotem na wielkość plonu, udział bulw o średnicy powyżej 60 mm w plonie, wady zewnętrzne oraz zawartość skrobi i azotanów w bulwach średnio wczesnych jadalnych odmian Bogatka, Jurata i Laskara. Na podstawie zależności pomiędzy plonem a zróżnicowaną dawką N (0, 50, 100, 150 i 200 kg/ha) określono optymalny poziom nawożenia. Mineralny fosfor (40 kg/ha P2O5) i potas (120 kg/ha K2O) stosowano jesienią przed orką przedzimową, mineralny azot – wiosną przed sadzeniem i przed wschodami. Bogatka i Laskara charakteryzowały się małymi wymaganiami, zalecana dawka azotu wyniosła 100 kg N/ha, a Jurata średnimi – zalecana dawka stanowiła 120 kg N/ha. Ze wzrostem dawki N notowano wzrost udziału bulw o średnicy ponad 60 mm w plonie, największy u odmiany Laskara. Poziom nawożenia mineralnego N nie miał istotnego wpływu na udział bulw z wadami zewnętrznymi. U odmian Bogatka i Laskara stwierdzono więcej bulw z wadami. Średnio dla badanych odmian odnotowano przyrost zawartości skrobi w bulwach do dawki 100 kg N/ha. Większy poziom skrobi stwierdzono u odmian Laskara i Jurata. W zakresie dawek od 0 do 200 kg N/ha poziom azotanów w bulwach był niski (poniżej 100 mg/kg świeżej masy).
Słowa kluczowe: dawki azotu, odmiany ziemniaka, plon, skład chemiczny, struktura plonu, wymagania nawozowe
Renata Lebecka, Zofia Murawska
Reakcja roślin ziemniaka na porażenie przez bakterie Dickeya solani w teście szklarniowym
Ziemn. Pol. 2017, 1: 10-14, il., bibliogr. streszcz., abstr.
Oceniono porażenie 9 odmian ziemniaka. W pierwszym roku badań (2015) średnie dobowe temperatury z trzech pierwszych dni testu wynosiły 24,3 st. C, a średnie temperatury maksymalne 37,1 st. C, natomiast w roku 2016 odpowiednio 20,7 i 32,5 st. C. W 2015 r. porażenie podstawy łodygi wystąpiło już po trzech dniach od inokulacji. Średnie porażenie wszystkich badanych odmian wyniosło 80,6 proc., najmniej poraziła się Jelly (54 proc.), a najbardziej Tajfun (97 proc.). Obserwowano duże różnice w występowaniu objawów porażenia w obu latach badań. W drugim roku (2016) objawy czarnej nóżki wystąpiły 2 tygodnie po zakażeniu roślin. Średnie porażenie wyniosło 25,7 proc., największemu porażeniu uległa Impala – 48,7 proc., a Saturna nie poraziła się wcale. Silniejsze porażenie roślin po zakażeniu bakteriami D. solani odnotowano w wyższych temperaturach. Bakterie Dickeya spp. mogą być bardzo agresywne w wysokich temperaturach i powodować wystąpienie czarnej nóżki ziemniaka.
Słowa kluczowe: bakterie, czarna nóżka ziemniaka
Wioleta Stochła, Włodzimierz Przewodowski, Agnieszka Przewodowska, Katarzyna Salamońska
Immunodiagnostyczne metody wykrywania i identyfikacji bakteryjnych patogenów ziemniaka
Ziemn. Pol. 2017, 1: 14-21, il., bibliogr., streszcz., abstr.
W Zakładzie Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka IHAR w Boninie opracowano i opatentowano kilka szybkich, prostych testów, m.in. filtracyjny typu Flow – Patent nr PL213858B1, immunofiltracyjny – Patent PL213857B1 i paskowy typu Lateral Flow, do wykrywania kwarantannowych bakterii Cms. Filtracyjny jest przydatny do szybkiej i specyficznej identyfikacji kultur jednorodnych komórek bakteryjnych. Wykorzystano w nim porowatą błonę filtracyjną, zatrzymującą na swojej powierzchni komórki bakteryjne. Komórki bakteryjne są wybarwiane złotem koloidalnym za pomocą poliklonalnych przeciwciał króliczych skierowanych na bakterie Cms, znakowanych nanocząsteczkami złota koloidalnego. Zaletą jest czułość, odpowiadająca czułości ELISA, i możliwość bezpośredniej obserwacji wyniku gołym okiem. Opracowane rozwiązania umożliwiają zminimalizowanie kosztów testu i zbadanie wielu prób jednocześnie w zaledwie kilkanaście minut. Test immunofiltracyjny to połączenie immunofiltracji i immunofluorescencji pośredniej, może być stosowany w przypadku silnie zanieczyszczonych prób pozyskiwanych ze środowiska naturalnego. Test paskowy, odpowiadający czułością ELISA i IFAS, może być wykonywany poza laboratorium, nie wymaga skomplikowanego zaplecza ani doświadczenia badawczego i pozwala na uzyskanie specyficznego wyniku w przeciągu kilku minut.
Słowa kluczowe: diagnostyka, metody immunologiczne, patogeny bakteryjne, ziemniak
Witold Karnkowski
Nicień Scutellonema bradys (Steiner et Le Hew, 1933) Andrássy, 1958 (Nematoda, Hoplolamidae) – potencjalny szkodnik ziemniaka w Europie
Ziemn. Pol. 2017, 1: 21-24, il., bibliogr., streszcz., abstr.
Scutellonema bradys (Steiner et Le Hew, 1933) Andrássy, 1958 jest nicieniem występującym w strefie klimatu tropikalnego, wywołującym szkody o znaczeniu gospodarczym na pochrzynie znanym też pod nazwą jams (Dioscorea L.), którego bulwiaste kłącza spożywane są w podobny sposób jak ziemniaki. W 2009 r. po raz pierwszy odnotowano występowanie tego szkodnika na ziemniakach w Nigerii. Wprawdzie z tego kraju i sąsiednich państw nie sprowadza się ziemniaków do Europy, lecz z Afryki do niektórych krajów europejskich sprowadzane są kłącza pochrzynu. W Belgii na takich kłączach, pochodzących z Ghany i Nigerii, oferowanych do sprzedaży w supermarketach, stwierdzono obecność osobników S. bradys. Wskazuje to na możliwość przenikania tego nicienia do Europy wraz z importowanym materiałem roślinnym, chociaż stwierdzenie występowania S. bradys na kłączach pochrzynu importowanych do Belgii nie jest równoznaczne z możliwością jego przeniknięcia do upraw ziemniaka. Większe zagrożenie stanowiłby import porażonych ziemniaków, zwłaszcza sadzeniaków.
Słowa kluczowe: jams, Scutellonema bradys, ziemniaki
Dorota Szarek, Agnieszka Przewodowska
Patatyna – białko ziemniaka o cennych właściwościach
Ziemn. Pol. 2017, 1: 32-36, il., bibliogr., streszcz., abstr.
Bulwy ziemniaka zawierają ok. 2 proc. białek, z których dużą grupę stanowi patatyna (40 proc.), następnie inhibitory proteaz – 50 proc. i pozostałe białka w ilości 10 proc. Na szczególne wyróżnienie zasługuje patatyna ze względu na wiele ciekawych właściwości. Jest dimerem, czyli białkiem złożonym z dwóch podjednostek, o masie ok. 44 kDa każda. Biochemicznie patatyna jest kompleksem polisacharydowo-białkowym, w którego skład wchodzą takie cukry jak mannoza, glukoza i ramnoza. Patatyna posiada szereg izomerów, które są niemal identyczne i nierozróżnialne immunologicznie. Ma właściwości pianotwórcze i aktywność lipolityczną, której przypisuje się właściwości antymikrobiologiczne. Dodatkowo wykazano, że białko to ma właściwości antyoksydacyjne i antyproliferacyjne. Enzym ten w przyszłości może znaleźć zastosowanie, jako substytut białek pochodzenia zwierzęcego, do klarowania napojów w przemyśle spożywczym. Celem publikacji jest szczegółowe przedstawienie budowy i unikatowych właściwości patatyny, które mogą zostać wykorzystane w przemyśle.
Słowa kluczowe: białko, patatyna, ziemniak
Zbigniew Czerko
Przechowywanie ziemniaków jadalnych w paletach skrzyniowych
Ziemn. Pol. 2017, 21: 37-42, il., bibliogr., streszcz., abstr.
Zalety przechowywania ziemniaków jadalnych w paletach: większa sprawność organizacyjna w przypadku skupu i składowania różnych partii ziemniaków, łatwiejszy dostęp do określonych partii podczas przechowywania, ułatwiona kontrola składowanych ziemniaków, ograniczenie rozwoju ognisk gnilnych do pojedynczych palet. Wadą są wyższe koszty, związane z wyposażeniem w palety oraz mocną posadzkę betonową wymaganą do transportu palet. Natomiast w przechowalniach paletowych tańsze są ściany, gdyż nie jest potrzebna dodatkowa konstrukcja przenosząca napór ziemniaków. W Polsce popularniejsze są przechowalnie z systemem wentylacji opływowej. Podstawowe parametry techniczne opływowego systemu wentylacyjnego: wysokość składowania: 3-6 palet o pojemności 500-1500 kg, budowa palety: ażurowe boki i podłoga, ustawienie palet: w odstępie co 10 cm, wydajność wentylatora: 120 m szesc./h/t, spręż wentylatora: 150 Pa, prędkość przepływu powietrza przez czerpnie i wyrzutnie: 5 m/s.
Słowa kluczowe: mechanizacja, typy przechowalni, uszkodzenia, wentylacja, ziemniak
Wojciech Nowacki
Historyczne i współczesne znaczenie ziemniaka w Europie oraz na ziemiach polskich
Ziemn. Pol. 2017, 1: 48-52, streszcz., abstr.
Znaczenie ziemniaka na ziemiach polskich, ze szczególnym uwzględnieniem Dolnego Śląska, w ujęciu historycznym oraz w wymiarze współczesnym, na podstawie wystąpień podczas konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. W spotkaniu wzięli udział historycy, kulturoznawcy, językoznawcy, technolodzy, specjaliści w dziedzinie nauk społecznych oraz prowadzący działalność charytatywną. Historia ziemniaka na ziemiach polskich, chociaż bardzo krótka, jest jednocześnie bardzo bogata, wielowymiarowa i zróżnicowana regionalnie. Ziemniak ratował społeczeństwa przez głodem, tworzył nową kulturę rolną, był obecny w prasie, przyczyniał się do tworzenia przemysłu przetwórczego, a obecnie jest doskonałym biznesem dla rolników i handlowców.
Słowa kluczowe: historia, współczesność, ziemniak
