Choroba występuje we wszystkich rejonach uprawy ziemniaków, a jej nasilenie zależy w dużym stopniu od przebiegu warunków pogody w okresie wegetacji. Straty wywołane wystąpieniem i rozwojem rizoktoniozy mogą sięgać nawet 50% plonu. W przebiegu rizoktoniozy można wyróżnić 3 formy: ospowatość bulw, gnicie kiełków i próchnienie podstawy łodygi. Każda z tych form występuje w innym terminie i na innym organie rośliny. Mogą one stanowić kolejne fazy rozwoju choroby, ale również mogą występować niezależnie od siebie.

Ospowatość bulw

Na powierzchni bulwy tworzą się czarne, gruzełkowate strupy, średnicy od kilku do kilkudziesięciu milimetrów i grubości do 3-5 mm. Mają one różny kształt i mogą się zlewać, tworząc duże skupienia. Są to sklerocja, które stanowią formę przetrwalnikową sprawcy i jednocześnie źródło materiału infekcyjnego na sezon następny. Sklerocja te łatwo można zdrapać z powierzchni skórki. Ziemniaki pokryte sklerocjami w dużym stopniu nie nadają się na materiał do sadzenia, natomiast mogą być przeznaczone na paszę i do przerobu przemysłowego.

Gnicie kiełków

Jest to najgroźniejsza z form choroby, a straty wywołane jej rozwojem mogą sięgać nawet 25% obsady roślin na plantacji. Na powierzchni kiełka pojawiają się zgorzelowe brunatne plamki, które rozwijając się, doprowadzają do zamierania i gnicia kiełka. Roślina, reagując na zniszczenie pierwszych najsilniejszych kiełków, wytwarza nowe, które jednak są słabsze i cieńsze i także mogą ulegać porażeniu. Porażenie kiełków znacznie opóźnia wschody, a na plantacji spotyka się puste miejsca i rośliny, które są słabsze i mają mniej pędów w porównaniu ze zdrowymi.

Próchnienie podstawy łodygi

Ta forma choroby pojawia się później i jest procesem gnilnym, w którym rozkładające się tkanki barwy brązowej są suche i przypominają próchniejące drewno, skąd pochodzi nazwa tej formy. Proces ten odbywa się tylko na częściach pędów pokrytych ziemią (. Niszczenie części podziemnych łodygi prowadzi do zakłóceń w transporcie wody i asymilatów. Na skutek powstałych zaburzeń można na części nadziemnej ziemniaka obserwować wtórne objawy próchnienia podstawy łodygi. Zakłócenie w transporcie wody i soli mineralnych powoduje pofałdowanie i zwijanie się liści w części wierzchołkowej. Objawy te mogą przypominać pierwotne objawy liściozwoju, przy czym w przypadku rizoktoniozy liście są miękkie, a nie skórzaste i sztywne. Innym objawem wynikającym ze zniszczenia wiązek przewodzących jest tworzenie się w kątach liści tzw. bulwek powietrznych , które powstają na skutek trudności z transportem asymilatów. Po zwarciu rzędów, kiedy wystąpią obfite opady, na łodydze tuż nad powierzchnią gleby pojawia się brunatnobiała opilśń łodygowa . Jest to forma płciowa sprawcy choroby.

Deformacje bulw

Choroba, rozwijając się na podziemnych częściach rośliny, uszkadza nie tylko łodygi, ale także stolony, co prowadzi do zdrobnienia i deformacji bulw . Objawy te czasami mogą przypominać płaską formę parcha zwykłego  – na zdjęciu bulwa po prawej z objawami parcha zwykłego W ostatnich latach coraz częściej pojawia się inny objaw uszkodzenia bulwy. Jest to korkowatość (ang. dry core). Na skórce występują okrągłe, lekko wgłębione, ostro odgraniczone brunatne plamy o średnicy 3-6 mm. Skórka w środku plamy jest często rozerwana i zakrywa otwór, w którym znajduje się skorkowaciały czop . Może to przypominać objawy żerowania drutowców, lecz w odróżnieniu od rizoktoniozy otwory nie są pokryte skórką i sięgają często głębiej.

Rozwojowi choroby sprzyjają następujące czynniki:

• chłodna, wilgotna wiosna,
• zbyt głębokie sadzenie, zwłaszcza w nieogrzaną glebę,
• stosowanie porażonych sadzeniaków.

Zapobieganie

1. Stosowanie zdrowych, kwalifikowanych sadzeniaków.
2. Termin sadzenia uwzględniający lokalne warunki glebowo-klimatyczne: gdy temperatura gleby wzrośnie do 8-10°C.
3. Sadzenie ziemniaków na tym samym polu po 4-5-letniej przerwie, aby naturalnie obniżyć ilość materiału infekcyjnego w glebie.
4. Podkiełkowywanie i pobudzanie sadzeniaków, co pozwoli na szybszy wzrost roślin i wysadzanie ich we wcześniejszym terminie, a także skróci okres wschodów.
5. Zbiór bulw po dojrzeniu skórki. Nie należy wydłużać czasu pomiędzy desykacją a zbiorem, gdyż sprzyjać to będzie osadzaniu się sklerot grzyba na bulwach.
6. Zaprawianie bulw przed sadzeniem (fot. 11), jeśli w partii sadzeniaków stwierdzimy ponad 20% bulw z objawami ospowatości. Sposób sadzenia należy dostosować do możliwości technicznych gospodarstwa oraz lokalnych warunków glebowo-klimatycznych. Zaprawianie przy użyciu profesjonalnego sprzętu, np. zaprawiarki montowanej na sadzarce, aparatów Mantis i Mafex lub techniką ULV. Środki do zaprawiania: azoksystrobina, flutolanil, pencykuron.