Pustowatość jest wadą wewnętrzną bulw ziemniaka, która jest spowodowana tzw. czynnikami (stresami) abiotycznymi, czyli nie wywoływanymi przez organizmy żywe. Do czynników abiotycznych zaliczyć można temperaturę, nierównomierny rozkład opadów, długotrwałe okresy suszy, niedobór składników pokarmowych.

Wada ta obok rdzawej plamistości miąższu należy do najgroźniejszych wad ukrytych bulw przeznaczonych do przetwórstwa. Przy dużym nasileniu może dojść do utraty około 40% wagi bulwy. Występuje w różnym czasie w sezonie wegetacyjnym. Wcześnie rozwijająca się pustowatość to brunatnej barwy plama o średnicy 1-2 cm (fot. 1), której przyczyną powstania są zakłócenia w działalności enzymów. Obumierające na skutek nieprawidłowych procesów enzymatycznych komórki i tkanki powodują, że ognisko zmian nekrotycznych zostaje odizolowane od reszty bulwy warstwą korka, który pokrywa w końcu całą powierzchnię powstałej jamy (komory). Rozwijające się później w okresie wegetacji jamy nie mają takiej brązowej strefy. Jeśli do powstania wady dochodzi wcześnie w okresie wegetacji (zazwyczaj w okresie zawiązywania bulw), to jama jest umiejscowiona w części przystolonowej bulwy, jeśli później – to w części wierzchołkowej (fot. 2A, 2B, 2C).

Wygląd i kształt jamy spowodowanej pustowatością bulw jest różny nie tylko w zależności od terminu jej powstania, ale także od kształtu bulwy. Jamy na bulwach kulistych przypominają swoim wyglądem pestkę śliwki lub gwiazdę, a w bulwach wydłużonych są podłużne lub nieregularnej formy (fot. 3A, 3B). Zazwyczaj powstała wewnątrz bulwy komora jest wyłożona warstwą korka chroniącą ją przed zakażeniem przez patogeny (fot. 4), jednak w wilgotnych stanowiskach może wystąpić zgnilizna wewnętrzna (fot. 5).

Występowaniu pustowatości bulw sprzyja wiele czynników, z których najważniejsze to:

• niska temperatura przez kolejne 5 do 7 dni w okresie wiązania bulw,
• nadmierne nawożenie azotem, zwłaszcza zbyt późno w okresie wegetacji,
• skłonność odmian, zwłaszcza grubokłębowych,
• wysoka wilgotność po okresie suszy,
• zbyt duże odstępy pomiędzy roślinami.

Zapobieganie

Zapobieganie powstawaniu pustowatości polega przede wszystkim na zabiegach i czynnościach agrotechnicznych, z których najważniejsze to:

1. W rejonach, gdzie występuje ryzyko wystąpienia niskich temperatur i wysokiej wilgotności w okresie wiązania bulw, lekkie opóźnienie terminu sadzenia,
2. Wybór do przerobu przemysłowego odmian odpornych lub o podwyższonej odporności,
3. Dostosowanie nawożenia azotem do kierunku uprawy ziemniaków i potrzeb uprawianej odmiany,
4. Nieprzeznaczanie pod uprawę gleb bardzo kwaśnych z małą ilością kationów wymiennych,
5. Podwyższone nawożenie potasem.