Tomasz Erlichowski, Barbara Robak
Dynamika liczebności i presja mszyc, wektorów wirusów, w uprawach ziemniaka w Polsce w roku 2016
Ziemn. Pol. 2016, 4: 4-10, il., bibliogr., streszcz.
Mszyce odławiano do żółtych szalek w 10 miejscowościach zlokalizowanych w większości na północy kraju. Monitoring prowadzono na podstawie odłowionych osobników uskrzydlonych mszyc różnych gatunków występujących w agrocenozach ziemniaka. Największe znaczenie w przenoszeniu wirusów w produkcji materiałów nasiennych mają mszyce „ziemniaczane”, jednakże wczesnowiosenne pojawy niektórych gatunków mszyc „nieziemniaczanych” mogą być bardzo niebezpieczne. Sygnalizacja pierwszych lotów mszyc jest głównym celem badań w ramach Programu Wieloletniego dla IHAR-PIB na lata 2015-2020 oraz działalności statutowej instytutu. Producenci i hodowcy, u których odławiano mszyce, otrzymywali na bieżąco informacje o pojawiających się gatunkach. Były one także publikowane na stronie internetowej http://ziemniak-bonin.pl. Przewidywane porażenie wirusem Y sadzeniaków ziemniaka ze zbioru 2016 powinno być niskie do bardzo niskiego, z uwagi na mało liczne loty mszyc „ziemniaczanych”. Jednak w przypadku odmian bardzo podatnych porażenie może być średnie do wysokiego. Niezagrożone rejony to przede wszystkim pas nadmorski (Rumsko, Karwno) i woj. warmińsko-mazurskie (Drogosze, Szyldak), czyli rejony koncentracji upraw nasiennych.
Danuta Sekrecka, Dorota Michałowska, Joanna Piskorz
Termoterapia i chemioterapia – porównanie skuteczności metod w eliminacji wirusów S i M ziemniaka
Ziemn. Pol. 2016, 4: 10-15, il., bibliogr., streszcz.
W latach 2014-2015 prowadzono badania nad uwalnianiem roślin ziemniaka od wirusów przy zastosowaniu dwóch metod: termoterapii połączonej z izolacją merystemów i chemioterapii. Procent roślin uzyskanych z wyizolowanych merystemów zwiększał się w zależności od terminu izolowania i był znacznie wyższy w okresie korzystnym dla wzrostu i rozwoju roślin, tj. od maja do sierpnia. Wykazano istotne różnice między terminami izolowania i brak istotnych różnic pomiędzy genotypami. Rybawiryna (RBV) dodana do pożywki w dawce 20 mg/l w 100 proc. uzdrowiła wyszczepione eksplantaty badanego genotypu porażonego wirusem S, ale równocześnie miała negatywny wpływ na wzrost i rozwój roślin in vitro. Niższe dawki rybawiryny (10 i 15 mg/l) w 60-80 proc. uwolniły badany genotyp od wirusa S i nie miały tak negatywnego wpływu na wzrost i rozwój roślin in vitro. Zieleń malachitowa (ZM) dodana do pożywki w różnych dawkach nie miała wpływu na eliminację wirusa S z badanej odmiany. Analiza wariancji danych dla roślin in vitro porażonych wirusem S wykazała istotne różnice w zależności od zastosowanych antymetabolitów oraz ich dawek. W eliminacji wirusa M zastosowanie rybawiryny jak i zieleni malachitowej nie miało wpływu na obniżenie ekstynkcji i nie wyeliminowało patogenu z badanego genotypu.
Krystyna Rykaczewska
Wartość plonotwórcza minibulw ziemniaka w różnym wieku fizjologicznym wyprodukowanych z mikrobulw w uprawie aeroponicznej
Ziemn. Pol. 2016, 4: 16-21, il., bibliogr., streszcz.
Uprawa aeroponiczna jest obiecującą technologiczną alternatywą produkcji minibulw w nasiennictwie ziemniaka. Oceniono produktywność minibulw średnio wczesnych odmian Ametyst i Tajfun rosnących w uprawie aeroponicznej i zbieranych w kolejnych 14 terminach w odstępach tygodniowych, od lipca do października. Plon i liczba bulw w plonie były zależne od wieku fizjologicznego minibulw. Odmiana Ametyst charakteryzowała się wyższym plonem i większą liczbą bulw niż Tajfun. Introdukcja aeroponicznego systemu produkcji minibulw do produkcji nasiennej ziemniaka powinna być rozważana jako strategiczna inwestycja, której celem jest bardziej efektywna, zrównoważona produkcja wysokiej jakości materiałów nasiennych.
Krzysztof Treder, Anna Pawłowska, Joanna Chołuj
Identyfikacja odmian ziemniaka za pomocą elektroforezy natywnej białek i molekularnego testu ISAP
Ziemn. Pol. 2016, 4: 21-27, il., bibliogr., streszcz.
Zmodyfikowano metodę identyfikacji odmian ziemniaka opartą na rozdziale białek z bulw ziemniaka za pomocą elektroforezy natywnej. Modyfikacja polegała na zastąpieniu żelu o stałym stężeniu akrylamidu liniowym gradientem stężenia poliakrylamidu. Zmodyfikowaną metodę porównano z techniką molekularną ISAP. Wyniki wskazują, że można skutecznie identyfikować odmiany ziemniaka za pomocą obu metod.
Hanna Gawińska-Urbanowicz, Anna Łozowska, Jerzy Osowski
Wykorzystanie pułapki Burkarda do monitorowania grzybów z rodzaju Alternaria
Ziemn. Pol. 2016, 4: 28-32, il., bibliogr., streszcz.
Alternarioza wywoływana przez gatunki grzyba Alternaria: A. alternata i A. solani jest powszechną chorobą ziemniaka. W miarę jej rozwoju stosunek ilościowy, w jakim występują oba gatunki, zmienia się i zależy od różnych czynników, m.in. od terminu i regionu jej występowania. Ocenę zmian sezonowych w składzie populacji grzybów Alternaria w latach 2013- 2015 przeprowadzono w Boninie na materiale zebranym z pułapek Burkarda zlokalizowanych w sąsiedztwie plantacji ziemniaka. Obserwowano sezonowe wahania w występowaniu obu gatunków. Największy wysyp rejestrowano w lipcu i sierpniu. W zebranej populacji dominowały zarodniki A. alternata. Masowy wysyp zarodników występuje podczas przedłużających się okresów z wyższymi dobowymi temperaturami powietrza i przemiennie występującymi opadami deszczu. Dobowa okresowość rozprzestrzeniania się zarodników wskazywała szczyt ich pojawu głównie w nocy do wczesnych godzin rannych.
Jerzy Osowski, Janusz Urbanowicz
Plamistości liści ziemniaka powodowane przez czynniki abiotyczne
Ziemn. Pol. 2016, 4: 33-40, il., bibliogr., streszcz.
Częstą przyczyną pojawiających się w okresie wegetacji na liściach ziemniaka różnego rodzaju plamistości są – obok czynników biotycznych – także czynniki abiotyczne (działanie środków ochrony roślin, niedobór mikro- i makroelementów, zanieczyszczenie powietrza). Ich identyfikacja umożliwi producentom ziemniaków szybką i właściwą interwencję w celu zmniejszenia strat. Do najgroźniejszych czynników abiotycznych wywołujących plamistości liści zalicza się niewłaściwe stosowanie herbicydów (dobór środka, dawka, termin wykonania) oraz zanieczyszczenie powietrza (dwutlenek siarki, ozon) wskutek zmieniającego się klimatu i rozwoju przemysłu.
Katarzyna Salamońska, Wioleta Stochła, Włodzimierz Przewodowski
Nowoczesne metody diagnostyczne w identyfikacji molekularnej bakterii kwarantannowych ziemniaka
Ziemn. Pol. 2016, 4: 41-45, il., bibliogr., streszcz.
Tradycyjne, dobrze dopracowane, ale niskoczułe i pracochłonne metody diagnostyki Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus i Ralstonia solanacearum nie zawsze wykluczają infekcję bakteryjną, zwłaszcza bezobjawową. Szczególnie kiedy na roślinach i bulwach pojawiają się różne objawy chorobowe, mylone często z objawami innych chorób ziemniaka lub suszy. Omówiono: test PCR i jego modyfikacje (Multiplex PCR i Real-Time PCR, nested PCR), metody hybrydyzacji DNA (FISH, Southern Blot i Northern Blot), test LAMP oraz test filtracyjny typu Flow-Through, opracowany i opatentowany w ZNiOZ w Boninie, umożliwiający szybkie usunięcie inhibitorów hamujących amplifikację badanego DNA przy jednoczesnym zwiększeniu czułości i specyficzności testu molekularnego.
Ewa Zimnoch-Guzowska
Program zwalczania bakteriozy pierścieniowej w produkcji ziemniaków wymaga korekty
Ziemn. Pol. 2016, 4: 46-50, il., bibliogr., streszcz.
Tezy wystąpienia Sekcji Ziemniaka Polskiej Izby Nasiennej z 7 marca 2016 r. do ministra rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztofa Jurgiela w sprawie zrewidowania realizowanego w Polsce od ponad 10 lat programu zwalczania bakteriozy pierścieniowej – choroby kwarantannowej ziemniaka. Przyjęta strategia monitoringu Cms jest skuteczna w stosunku do materiałów hodowlanych i nasiennych, nie sprawdza się jednak w ograniczaniu poziomu porażenia ziemniaków produkcyjnych. Należy rozważyć m.in.: zwiększenie obsady pól zdrowym materiałem kwalifikowanym, wprowadzenie bezpłatnych badań na obecność chorób kwarantannowych w materiałach z samozaopatrzenia, stworzenie skutecznego ogólnokrajowego systemu utylizacji materiałów porażonych, obejmującego gorzelnie, krochmalnie i biogazownie, wprowadzenie dostępnych dotacji dla rolników od szkód powodowanych przez choroby kwarantannowe.
Dorota Szarek, Agnieszka Przewodowska
Fizykochemiczne metody odzyskiwania białek z soku ziemniaka
Ziemn. Pol. 2016, 4: 51-55, il., bibliogr., streszcz.
Odpady przemysłu ziemniaczanego w postaci wycierki, soku ziemniaczanego i wody sokowej zawierają znaczące ilości składników organicznych. Opracowanie efektywnej metody odzyskiwania komponentów białkowych zawartych w odpadach jest pożądane ze względów ekonomicznych, a uzyskane preparaty mogą być następnie użyte jako enzymy w kolejnych procesach biotechnologicznych. Porównano 4 metody: kwasową z użyciem kwasu siarkowego H2SO4, strącanie etanolem C2H5OH, strącanie siarczanem amonu NH4(SO4)2 i kwasowotermiczną. Najwięcej białka uzyskano poprzez koagulację kwasowo-termiczną, najmniej – poprzez strącanie alkoholem etylowym. Każda z tych metod ma czynnik, który może spowodować nieodwracalną dezaktywację czy denaturację aktywnego białka. Poszukuje się wydajnych metod pozwalających zachować aktywność enzymatyczną białek.
Janusz Urbanowicz, Tomasz Erlichowski, Krystyna Żalejko
XXIII Krajowe Dni Ziemniaka po raz trzeci na ziemi sieradzko-wieluńskiej
Ziemn. Pol. 2016, 4: 55-57, il.
XXIII KDZ odbyły się 17-18.09.2016. na terenach wystawowych oddziału Łódzkiego ODR w Kościerzynie, w połączeniu z targami „Jesień w polu i ogrodzie – Kościerzyński Dzień Ziemniaka”. Zgromadziły 140 wystawców, w tym 45 firm specjalizujących się w produkcji ziemniaków i wszystkie działające na rynku krajowym firmy hodowlano-nasienne. Zorganizowano stoiskową sprzedaż kwalifikowanych sadzeniaków różnych odmian oraz polową kolekcję promocyjną (łącznie 112 odmian KR i odmiany z Katalogu Wspólnotowego). Za najsmaczniejszą potrawę w konkursie „Ziemniaczane inspiracje” uznano gołąbki ziemniaczane, (Stowarzyszenie „Nasza Przyszłość” gm. Brzeźnio), a wyróżnienie przyznano Stowarzyszeniu na rzecz Rozwoju Wsi „Przyszłość dla Żelisławia” za szagówki kraszone skwarkami z gotowaną kapustą. I miejsce w konkursie na najsmaczniejszą odmianę otrzymała Annalena (hodowca Europlant). Łącznie w ciągu 2 dni wystawę odwiedziło ok. 5 tys. osób.